Galata Mevlevihanesi Dış Kapısı Kitâbesi

Galata Mevlevihanesi Dış Kapısı Kitâbesi

Himmet-i Mahmûd Han bu dergâhı
Eyledi âbâd-ı şevketle hemân

Sâye-i adlîde ma’mur olmadı
Sû-be-sû heb cilve-gâh-ı âşıkân

Hak-teâlâ eylesün ol dâveri
Böyle çok hayra muvaffak her zaman

Yapdı bu dengâha zîbâ-yı cedîd
Beyt-ü târihin leb-â-leb bitdi beyân

Bir hesabda düşdü ma’nâ lafz ile
Bin iki yüz elli’de Mahmûd Hân

1250

Kitabenin anlamı:

Mahmud Han’ın himmetiyle bu dergâhı
Kudretiyle mamur etti hemen

Adaletli yardımıyla mamur olmadı
Her tarafa hep aşıkların cilve yerleri

Allah eylesin o hükümdarı
Böyle çok hayrlara, her zaman başarsın

Bu dengâhı güzel ve yeni yaptı
Lebib tarih beyitini bitirip açıkladı

Bir hesapta düştü anlamı söz ile
Bin iki yüz ellide Mahmud Han
1834

Galata Mevlevihanesi Dış Kapısı İçindeki Kitâbe

Kitabenin Metni

Mâh ilm-i tâb evc-ü saltanat
Dâver-i devr-i zamân Sultan Selim
Kahraman vel yevm-i bend-i rüzgar
Cem haşem âyandır Dârâ güçlü
Kim ânın zât-ı bülendidir henüz
Merkûz pürgâr çerh-i müstakim

Rekin dindir ol esâs-ı ma’delet
Fikr-ü nev îcâdıdır arş-ü kadim
Müntezardır ehl-i dil-i teşrîfine
Geldi dîn-ü devlete hem-cü Selim
Hak budur bulmuşdu erkânı Halil
Eşledi tanzimine hay-i azîm

Habbezâ erva’ı ehlullahdan
Oldu te’yid alh-i müstedim
Başladı tecdid adl-ü re’feti
Koydu dâ-i hassa bünyad-ı kadim
Hazret-i molla Rûmî hürmete
Kıldı dervişâne ihsân-ı ümîm

Göründü bu hankâh olmuş harâb
Müsbeta’d ihyâya çok azm-i remîm
Lutf edüb yapdı kim yapsun ânın
Kâfî amelin hüdâvend-i âlemin
Bağ-ı firdevs bir ben ve sen bî-kusur
Oldu hakka sakf-ı zerdivârı sîm

Bir nazarda etdi ol gân-ı kerîm
Seng-i cevher toprağı şemim
Gösterüb gûyâ kerâmet-i âlime
Kudret izhâr etdi ol şâh-ı kerîm
Andan aldı feyz erbâb-ı sülûk
Kalmasun nâkısların etvârı nîm

Zâhir-ü batında şah oldur ki cân
Berdevam etsün ânı rab-ül-rahim
Lafzen ve mânen didi târihini
Şeyh Gâlib abd-ü dâi’-yü kadim
Yapdı bu dergâhı pek ve hem cedîd
Bin iki yüz altıda Sultan Selim
1206

Kitabenin anlamı:

Dünyayı aydınlatan ay, saltanatın en yükseği
Devr eden zamanın doğrusu Sultan Selim
Kahramanlığıyla kötü rüzgarları engeller
Cem huylu açıkça görünür Dârâ güçlü
Ki onun yüce kişiliğidir ancak
Gücün merkezi, doğruluktan şaşmayan

Dinin ağır başlı direği, o adaletin temeli
Fikriyle eski damı yeniden yaptırdı
Beklenen gönül adamı şereflendirerek
Din ve devlete geldi hem de çünkü Selim
Adalet budur, meselelerin çözümünü bulmuştu
Azametli huyu ile düzenlenmesine

Ne güzel evliyaların ruhundan
Her şeye gücü yeten Allah’dan doğrulandı
Merhamet ve adaleti ile başladı yenilemeye
Cömertliğiyle eski binayı
Molla Rûmî hazretlerine hürmet ederek
Dervişine ihsanını dağıtarak

Bu dergâh harap olmuş görünüyordu
Bozulan yerleri tesbit edilerek azimle yenilemeye
Lutf edip yaptı ki yapsın onun
Alemin hükümdarı yeterli çalışmaylaYeterlidir istediği Allah’dan
Cennet bahçesi, oğlu ile ömrü artsın
Oldu doğrusu damı, soluk duvarları gümüş

Bir bakışta yaptırdı o kerametli kişi
Taşı mücevher, toprağı güzel kokulu
Sanki âlimlerin kerametini gösterip
Kudretini gösterdi o cömert padişah
Ondan feyz aldı dindar kişiler
Yarıda kalmasın noksanı olanların tavırları

Görünen ve görünmeyen de padişahdır ki, hayatını
Devam ettirsin onun, âlemlerin yaratıcısı
Lafla ve gönülden tarihini söyledi
Şeyh Gâlib’in eski kölesi ve duacısı
Bu dergâhı temiz ve hem de yeniden yaptı
Bin iki yüz altıda Selim
1791

Galata Mevlevihahesi

Galata Mevlevihanesinin yandan görünümü.

Galata Mevlevîhânesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde, İstiklâl Caddesi'nin bir ucunda Tünel Meydanı'nda bulunmakta ve günümüzde faaliyetlerini Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı müze olarak sürdürmektedir. II. Bayezid döneminde 1491'de (H. 897) günümüz İstanbul'u sınırları içinde kurulmuş en eski mevlevîtekkesidir. Adını aldığı Galata semtinde, Galata Sur-larfnın hemen dışında bulunmakta olup, bu nedenle "Kulekapısı" veya tekkenin şeyhlerinden Galip Dede'ye izafeten "Galip Dede Tekkesi" veya Mevlevîhânesi olarak anılmaktadır. Galata Mevlevîhânesi'nin tarihine ve dönüşümlerine geçmeden önce "müze" kavramı ve kurulu olduğu Galata semti hakkında bilgi vermek gerekir.

Galata Mevlevihanesinin eski bir fotografı.

Galata Mevlevîhânesi, II. Bâyezid (1447 - 1512) döneminde Afyon Mevlevîhânesi Şeyhi Dîvâne (Semaî) Mehmed (Çelebi) Dede tarafından İskender Paşa'nın Galata sırtlarmdaki arazisi üzerinde 1491 (H.897) yılında  kurulduğu bilinen ilk Mevlevîhâne'dir. Bu arada şunu belirtmek gerekir ki Mevlevîlere tahsis edilen ilk mekân Saraçhane'deki Kalenderhâne Camii olarak bilinmektedir. Fatih döneminde Kalenderhane Camii'nin Mevlevîler için tahsis edildiğini anlıyoruz. Kalenderhane Camii, Bizans döneminden kalma bir yapı olup, Theotokos Kyriotissa'ya -Tanrının Annesi Meryem- adandığı kabul görmektedir. Fatih Sultan Mehmed, fetihten sonra bu kiliseyi Kalender dervişleri ve ulema için imareti olan bir camiye çevirir. 18. yüzyılın ilk yarısında Darüssaade Ağası Makbul Beşir Ağa tarafından tamir edilerek yenilenir. Ancak Kalenderhane Camii'nin fetih sonrasında Kalender dervişleri ve Mevlevîler tarafından kullanılması dolayısıyla, 1491'de yani daha sonra kurulan Galata Mevlevîhânesi'nin ilk tekke değil ilk Mevlevîhâne olduğunu söylemek doğru olacaktır. Sicill-i Osmanî'de, Bostancıbaşı, sonra Beylerbeyi, ardından Vezir olan ve Yavuz Sultan Selim devrinde (1512-1520) vefat eden İskender Paşa'nın Galata Mevlevîhânesi'nin banisi olduğu yazmaktadır (1345).

Galata Mevlevihanesinin Dış avlu kapısı.

Vakıflar Umum Müdiirlüğü'nün İstanbul Arkeoloji Müzeleri Umum Müdiirlüğü'nün talebi üzerine yazdığı 3 Haziran 1941 günlü yazısında Vakfiye kayıtların tetkikinde Galata Mevlevîhânesi'nin banisinin İskender Paşa ibni Veliyüddin olduğu, Kanlıca Camii'nde bulunan İskender Paşa olmadığı belirtilmektedir.

Galata Mevlevihanesinde bir sema gösterisi.

Galata Mevlevîhânesi Müze yerleşkesi, İstiklâl Caddesi'nin bitiminde Tünel Meydanı'nda, Galipdede Caddesi'nin başında, No:15 adresinde, 6800 metrekarelik bir alan üzerine kuruludur. Müze yerleşkesinde Semahane, Sebilküttâb, Şeyh Gâlib Türbesi, Halet Efendi Türbesi ve Çamaşırhane olmak üzere beş adet kapalı mekân bulunmaktadır. Bunun dışında Hasan Ağa Çeşmesi, Âdile Sultan Sarnıç ve Şadırvanı, Hâmûşân, Sarnıç ve Cümle Kapısı diğer taşınmaz kültür varlıklandır. Müzenin çevresinde doğ uda Alman Lisesi, kuzeyde Tan k Zafer Tunaya Kültür Merkezi bulunup, batı ve güneyi özel mülkiyete ait yapılarla çevrilidir. Müze kapsamında bulunan taşınmazlar, Beyoğlu'nun genel Avrupâîmimari üslûbuna karşın Osmanlı mimari karakterini yansıtmaktadır.

Galata Mevlevihanesi Kapı Kitabelveri

Nusretiye Camii Cümle Kapısı Kitâbesi

Nusretiye Camii Muvakkıthanesisi Kitabesi

  Nusretiye Camii Sebili Kitabesi 

 _______________________________________________________________________________________