Mehmet Hüsrev Paşa Çeşmesi Kitâbesi

Kitâbe:

Sadr-ı esbak Devletlû Mehmet Hüsrev Paşa hazretlerinin
Bundan akdemi otuz dört senesi hilâlinde
Defa-i ula Derya Kaptanlığı hengâmmda müceddeden bina
Ve inşa buyurmuş oldukları işbu çeşme-i lâtifin
Bu defa yine himmet-i hazret-i müşarünileyh
İle vuku bulan tamiri tarihidir
1259
Ketebehû Elhâc Abdülfettah
an utekay-i hazret-i müşarünileyh

Anlamı:

Eski sadrazam saygıdeğer Mehmet Hüsrev Paşa hazretlerinin
Bundan otuzdört yıl önce sene başında
İlk kez Kaptan-ı Derya olduğunda yeni baştan yapılmasını
Ve inşa edilmesini istemiş oldukları bu hoş ve gtzel çeşmenin
Yapılan tamirine ait tarihtir.
1843
Yazan, paşa hazretleri tarafından azat edilmiş Hacı Abdülfettah

Mehmet Hüsrev Paşa Çeşmesi

Mehmet Hüsrev Paşa çeşmesi.

Haliç’te, Halıcıoğlu sırtlarında Turşucu camisinin üst tarafındadır. Bir sıra kesme taş ve bir sıra horasan harçlı tuğla ile yapılmış olan büyük haznesinin üstü kiremit ile örtülüdür. Teknesi ve ayna taşı ile kitâbesi tümüyle beyaz mermerden yapılmıştır. Üç sıra satırdan ibaret olan bir kitabesi vardır.

Çeşmenin yandan görünümü.

Çeşmeyi yaptıran Hüsrev Mehmet Paşa Abaza'dır. Enderûndan yetişmiştir. Küçük Hüseyin Paşa’nın kaptanlığında mühürdar, sonra kethüdâ olmuştur. Karahisar mutasarrıflığında, İskenderiye muhafızlığında, İzmit valiliğinde görevlendirilmiş, 1226 (1811 M.) de Kaptanlık verilmiştir. Mısır, Diyarbakır, Selanik, Bosna, İsrail’i alarak tekrar Selanik, Karahisar, Bolu, tekrar Karahisar, sonra Erzurum, Kars ve tekrar Bolu, sonra Eğriboz valiliklerinde bulunmuş, bir süre Şark Seraskeri ve tekrar Erzurum valisi olarak 1238 (1822 M.) de ikinci defa kaptanlıkla görevlendirilmiş ve İpsara'yı fethetmiştir. 1242 (1826 M.) de azledilip Üsküdar'da otururken serasker olup Bolu, Kastamonu, Kângırı valiliği verilmiş ve 1252 (1836 M.) tarihinde azlolunmuşsa da ertesi sene Meclis-i Vâlâ (*) başkanlığına geirilmiş ve 1255 (1839 M.) yılında sadrazam ve 1256 (1840 M.) tarihinde azledilmiş ve Tekirdağı'na sürgün edilmiştir. Sonra affedilmiştir. 1262 (1845 M.) de Mecalisi Âliyi Tanzimlat'a (**) memur edilerek 1264 (1847 M.) te emekli edilmiştir. Ölümü 1271 (1854 M.) tarihindedir. Eyüp'te kendi türbesine gömülmüştür. Eyüp’te kütüphanesi ve çeşmesi vardır. 1250 (1834 M.) de Kocamustafapaşa tekkesini yenilemiştir. Görev hırsı, servet sahibi, yumuşak huylu, cömert, iş bilir, lâtifeci ve güler yüzlü idi. 100 yıla yakın yaşamıştır.

Çeşmenin önden görünümü.

(*) Meclis-i Vâlâ-yi Ahkâm-ı Adliyye : İslahat hareketlerinin gerektirdiği yeni kanunları hazırlamak, memurların muhakemeleriyle meşgul olmak, gerekli görülen devlet işlerinde oy kullanmak üzere 1253 (1837) yılında oluşturulan meclis.

(**) Meclis-i Ali-yi Tanzimat: Tanzimat'ın genektirdiği kanun ve yönetmelikleri hazırlamak, ülkenin islah ve îmarı için alınacak tedbirleri görüşmek ve karar oluşturmak, elde bulunan yönetmeliklerden düzeltilmesi gerekli görülenler hakkında fikirlerini bildirmek ve bunların değişimlerini hazırlamak, bakanların görevlerinden dolayı sorumlulukları durumunda muhakemelerini başlatmak, görevleriyle yükümlü olmak üzere 1270 (1854) târihinde kurulan meclis.

Çeşmenin 1940'lardaki görünümü. Kaynak İstanbul Çeşmeleri, İbrahim Hilmi Tanışık, İstanbul Maarif Matbaası, 1943.

Çeşmenin arkadan görünümü..

Fotograflar: H.Veysel Güleryüz

 _______________________________________________________________________________________