Doğancılar Maksemi Kitâbesi

Kitâbe

Şeh-i Dâr-i-ahsem şevketlû Sultân Ahmed Hân-ı Gâzî
Ki dest-i lütfü hemçû ebr-i nîsân feyz-nişâdır

Cihânbân-ı muzaffer şehriyâr-ı ma'delet-perver
Ki dâ'im himmeti masrûf-u terfîh-i berâyâdır

Kılan ol şehriyânn devlet-ü ikbâlini te'yîd
Vezîr-i a'zam-ı Dâmâd İbrâhim Pâşâ'dır

Kemâl-i cûd-ü ihsâniyle ol sadr-ı kerem-kârın
Delîl-i rûşen-i makbûl bu âb-ı musaffâdır

Şeref-âbâd içündür aslı amâkım bu nîmetden
Bu şehr-i Üsküdâr'a külli hisse peydâdır

Hele hakka şehinşâh-ı cihân-ü sadr-ı zî-şâna
Bu cârî hayr-ı pûk-ı bî-bedel tevfîk-i Mevlâdır

Hûdâ ikisinin de ömr-ü ikbâlin kıla efzûn
Ki dest-i re'fet-ü ihsanları eltâfa mecradır

Nedîmâ âb-ı cârîsin görünce söyledi târîh
Bu maksem vâye-mend-i cûd-i İbrahim Pâşâ'dır

1131

 

Kitâbenin Günümüz Türkçesi ile Anlamı:

Keskin kılıçlı şah, heybetli Gazi Sultan Ahmed Han
Ki onun cömert eli bereket, bolluk bahşedendir

Muzaffer, Dünya’nın koruyucusu, adaletli padişah
Ki her zaman lutfunu insanların refahı için harcamıştır

O padişahın bahtını, talihini güçlendirsin
Vezir-i azamı Damat İbrahim Paşa’dır

Tamamen cömert lutfuyla o bağışlayan vezirin
Açıkça delili kabul olunsun, bu saf sudur

Aslında amacı bu nimetle imar etmek içindir
Bu Üsküdar şehrine fazla hisse vardır

Hele cihan padişahı ve şanlı şerefli vezire hakkı
Bu akan eşsiz, temiz hayır Allah’ın yardımıdır

Allah ikisinin de ömrünü bahtını çoğaltsın
Ki merhametli eli ile lütufları iyilik kaynağıdır

Nedim, akan suyu görünce tarihini söyledi
Bu su kaynağı kısmetli, cömert İbrahim Paşa’nındır

1709

 

Doğancılar Maksemi

Üsküdar’daki Sultan Üçüncü Ahmet Çeşmesi’ne su sağlayan sistem Sadrazam İbrahim Paşa tarafından eşi Fatma Sultan'la ortak olarak yaptırılmıştır ve bu tesisata “İbrahim Paşa Su Yolları” adı verilmiştir. İbrahim Paşa suyunun kaynakları Merdiven köyü civarındaki Karaman Çiftliği ve Sazlı Dere dolaylarındadır. Bu sular, “kubbe” adı verilen ve günümüzde harap durumda bulunan üstü kubbeli bir toplama odasında birikir. Bu toplama odasından sonra, İbrahim Paşa suyu; kireç ocakları, Taşlıdere, Küçük Çamlıca, Semerci bağı, Seyitahmet ve Karlık bayırı yolunu izleyerek, yer yer künklerle, yer yer galeri şeklindeki bir mecra ile Doğancılar'daki makseme ulaşır.

Maksem, şehir suyunun bölüştürüldüğü, kol ve dallara ayrıldığı yere verilen isimdir.
Doğancılar’daki maksem, sekiz köşeli bir prizma oluşturan bir gövde ile üstünde kurşun kaplı bir kubbeden ibaret kârgir bir yapıdır. Maksemin içinde, gelen suyun toplandığı bir hücre ile giden suyun borulara bölündüğü üç hücreden oluşan küçük bir bölüştürme sandığı bulunmaktadır. Maksem duvarlarının dış yüzünde, metni şair Nedim tarafından yazılmış tek satırlık bir kitâbe kuşağı bulunmaktadır. Sekiz köşeli yapının her yüzüne bir beyit sığdırılarak yazılmış bulunan bu tarih kasidesinin tam metni yukarıdayukarıda verilmiştir.
Gene bu yapıda küçük bir çeşme de bulunmaktadır.

Maksemin arkadan görünümü.

Maksemdeki çeşmenin ayna taşı.

Maksemin Doğancılar caddesinden görünümü Sol tarafta Çakırcıbaşı Hasan Paşa (Doğancılar) Camii'nin avlu duvarı görülmektedir..

Fotograflar: H.Veysel Güleryüz

 _______________________________________________________________________________________