Mekteb-i Sanayi’in (Sanat Okulu’nun) sol tarafını kuşatan yolda rastlanılan At Meydanı’nın temelinden başlayarak yolun güneyine doğru harekete devam edilirse Çatladı Kapı yakınında demir yoluna ulaşılır. Bu yolun sol tarafındaki evlerin altında üç-dört dama rastlanılır. Tuğladan yapılmış ayaklar üzerine oturtulmuş olan damların zeminden itibaren [15] metreden çok yükseklikleri vardır. Bunlar, her türlü olasılığa göre [Jüstinyen] tarafından yaptırılmış olup [Bizans] yazarları tarafından [Havrimidas] sarayı adıyla anılan bir sarayın temelleridir.
Saraya özgü soğuk su sarnıcının bulunduğu yerin, burası olduğu ihtimali vardır. Ön tarafında, yani demiryolunun dışında deniz surlarının boyunca tuğladan yedi dam daha vardır ki bunların dördü tam olup [5] metre uzunluğunda [4,35] metre genişliğinde ve deniz yüzeyinden itibaren [12] metre yüksekliğindedir. Bu damlardan üçünün içinde ve deniz duvarlarının dış yüzünde üç pencere açılmıştır. Bu pencerelerin çerçeveleri [3,70] metre yüksekliğinde tek parça mermerdendir. Pencereler [1,76] metre genişliğindedir. Söğeleri, yani pencere kenarları çok zarif işlenmiş [Ayı Yoncası] adındaki bitkinin yapraklarıyla süslenmiştir.
Bunlar bir takım mahzenler üzerine yapılmıştır. Demir yolu hattının yapımı ve uzatılmasında buralar meydana çıkarılmış ve sonra tekrar örtülmüştür. Bu enkazın eskiden [Sufiyun] sarayı denilen yapının parçalarından olduğuna şüphe yoktur. Bu saray [Serj-Baküs] denilen Küçük Ayasofya mabediyle önceden [Jüliyen] limanı olarak adlandırılan Kadırga Meydanı’na komşudur.
Bu saray şehrin kuzey-batı köşesinde ve [Ayvansaray]’ın üzerinde bulunan bir tepe üstüne yapılmıştı. [Herakliyus] tarafından şehir ile birleştirilmiştir. Buraya Osmanlılar [Tekfur Sarayı] derler ki [Tekfur] sözü [Ârî] dilindeki [fağfur]’dan alınmıştır. Fağfur (*) [ibn-i semâ] anlamındadır.
(*) Fağfur: Eskiden Çin İmparatoruna verilen isim. Çin'de bir şehir. Çin işi yarı şeffaf porselen eşya.
Tekfur Sarayı'nın restorasyondan önceki harap durumu.
Bu tesis bugün Edirnekapı’yla Eğrikapı arasında görülmektedir. Girişi şehir tarafında ve sur içerisindedir. Son Yunanlılar bu yapıya [Konstantin] Sarayı adını vermişlerdir. [Bizanslılar]’ın son yazarları bile gerçekten buna inanmıştır. [Jibelli] adındaki yazar duvarların dışında büyük Konstantin tarafından [Hipdomon]’da yapılmış ve [Kayser]’den bazıları tarafından da genişletilerek onarılmış olan sarayın bir kısmı olduğunu söylemektedir. Burada sözü geçen duvarlar birinci surun duvarlarıdır ki Konstantin tarafından yaptırılmış ve batıdan ancak beşinci tepeyi örtmektedir. Buraya [Hipdomon] denilmesi şundan dolayıdır:
2019 yılında yapılan rastorastondan sonra Tekfur Sarayı'nın günümüzdeki durumu.
Saray, [Got] yardımcı askerlerinin yedinci taburlarının ortasına yapılmıştır. Bu Gotlar ârilere (**) bağlı oldukları için dini taassupları bunları şehir surlarının dışına attırılmıştır.
Tekfur Sarayı dikdörtgen şeklinde iki katlı bir yapıdır. Bu yapı şehir surunun çifte duvarı arasına yönelik olarak yapılmıştır ki zemin katı ile birinci kat iki siperi ayıran aralıkta kalmıştır. Bu bina burada [17] metre genişliğindedir. Oysaki ikinci kat zemin katına ve birinci kata hâkim olup şehrin iç ve dış duvarları üzerine oturtulmuştur.
(**) Ârî: Hint-Avrupa dil ailesinden olan ırk veya kimse.
Tekfur Sarayı(nın avlusundaki sur duvarları.
Alt kat [17] metre genişliğinde büyük bir salon oluşturur ve iki sıra sütun üzerine oturur. Kuzey tarafı [4] büyük kemerle iki siperin arasındaki alana bakar. Bu kemerler merkezde dikdörtgen bir ayağa dayandırılmış ve bu ayağın her tarafı bir çift mozaik sütuna tutturulmuştur. Güney, doğu ve batı tarafları tümüyle örtülmüştür. Damı, üzerine binen büyük ağırlığın merkezinde olması için dişlerle biri-birine bağlanmış mermer parçalarından oluşturulmuştur.
Tekfur Sarayı'nın birinci katındaki sütunlar.
Kubbelerin ana hatlarının taşları bir tür arma ile süslüdür. Salonu tutan sütunlar birbiri arkasında olmak üzere duvarın yüzü yönünde bağlı olarak konulmuştur. Bu nedenle ki çatı çoklu olarak iki başlık üzerine ağırlık verir. Doğu ve batı kemer bükümleri bağlı dirsekler üzerine oturtulmuştur. Birinci kat enkaz ile dolu olduğundan bölümlendirilmesi anlaşılmayacak bir durumdadır (***). Burası dikdörtgen şeklinde ve içi bölümlendirilmemiş büyük bir salondur.
(***) Burada Restorasyondan önceki durumu anlatılmaktadır. Tekfur Sarayı 2019 yılında yapılan restorasyondan sonra müze olarak hizmete açılmıştır.
Avludaki surlardan bir görüntü.
Zemin katı gibi burası da yalnız bir yönden girişe sahiptir. Pencereler zemin katının kemerleri gibi kuzeye bakmaktadır. Pencereler alttaki kemerlerin sayısal olarak karşılığıdır. Batıdaki son pencere şehrin dış duvarları üzerine yapılmış bir yol ile birleşir. İkinci katın [10,50] metre genişliğinde [23,25] metre uzunluğunda ve [6,30] metre yüksekliğinde büyük bir salondan ibaret olduğu görülmektedir. Taşlık, tavan ve çatı bir zamanlar yoktu. Fakat Çevresindeki direkler mevcuttur. Bu salon dört tarafından pencereli olup, bunlardan bazıları balkonludur. Yan çephesindeki pencerelerin birbirlerine şekil ve ortalama olarak eşitsizliği bir gaiplik oluşturmaktadır.
Sarayın iç duvarındaki balkon şeklindeki çıkıntı.
Bu saray yaklaşık olarak doğu ve batı hattı yönündedir. Şehre bakan doğu yüzündeki kemerler üzerinde bir balkon vardır. Bu balkonun şehre ve Haliç’e hoş bir manzarası vardır. Güney köşesinde bulunan balkon bir tür köşeli kule ile son bulur. Buradan yuvarlak bir merdiven ile alt kata inilebilmekdedir. Güney tarafında aynen ve fakat örtülü olarak oda şeklinde çıkıntılı bir balkon daha bulunmaktadır. Bunun sonradan eklendiğine şüphe yoktur.
Tekfur Sarıyı'nın iç dvarının görünümü.
Batı tarafı [Hipdomon] ordugâha bakmaktaydı ki bu ordugâh Bizans ordusunun eğitim meydanıydı. Bu yapının duvarlarıyla şehir duvarlarının yapısı arasında bir farklılık vardır. Şehir duvarları iri ve büyük parçalarla yapıldığı halde Tekfur Sarayı’nın dış cephesi kat kat olmak üzere beyaz ve sarı mermer ile tuğladan yapılmış olup zarif bir görünüm oluşturur.
Sol tarafta üstte balkon görünüyor.
Düz hatları ile pencere ve kapı çerçeveleri, dirsekler, sütunlar, başlıkların kafaları mermerdendir.
Bundan başka bu sarayda diğer Bizans yapılarında olduğu gibi dışarıdan getirilmiş çeşitli şekillerde başlıklar vardır. Köşe kulesinin dirsekleri üzerinde bulunan başlar ve güneydeki küçük balkonda bulunan eserler tümüyle dışarıdan getirilmiştir. Tekfur Sarayı duvarlarının dibinde bir takım Yahudi barakaları bulunmaktadır. Bu çevrede bir de şişe atölyesi vardır.
____________________________________________________________________________________
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 12)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 11)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 10)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 9)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 8)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 7)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 6)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 5)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 4)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 3)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 2)
Sultan Ahmet Parkı ve İstanbul'un Eski Eserleri (Bölüm 1)
Eski İstanbul (Bölüm 28) SON Eski İstanbul (Bölüm 27)
Eski İstanbul (Bölüm 26) Eski İstanbul (Bölüm 26) Eski İstanbul (Bölüm 25)
Eski İstanbul (Bölüm 24) Eski İstanbul (Bölüm 23) Eski İstanbul (Bölüm 22) Eski İstanbul (Bölüm 21)
Eski İstanbul (Bölüm 20) Eski İstanbul (Bölüm 19) Eski İstanbul (Bölüm 18) Eski İstanbul (Bölüm 17)
Eski İstanbul (Bölüm 16) Eski İstanbul (Bölüm 15) Eski İstanbul (Bölüm 14)
Eski İstanbul (Bölüm 13) Eski İstanbul (Bölüm 12) Eski İstanbul (Bölüm 11)
Eski İstanbul (Bölüm 10) Eski İstanbul (Bölüm 9)
Eski İstanbul (Bölüm 8) Eski İstanbul (Bölüm 7) Eski İstanbul (Bölüm 6)
Eski İstanbul (Bölüm 5) Eski İstanbul (Bölüm 4) Eski İstanbul (Bölüm 3)
Eski İstarbul (Bölüm 2) Eski İstarbul (Bölüm 1) Nusretiye Camisi
İstanbul Namazgâhları-6 İstanbul Namazgâhları-5 İstanbul Namazgâhları-4
İstanbul Namazgâhları-3 İstanbul Namazgâhları-2 İstanbul Namazgâhları-1
Yeni Cami Hünkâr Kasrı Cami Alemleri Sadaka Taşları
Eb-ced Hesabı ve Tarih Düşürme Sıbyan Mektebleri
Tarihte İstanbul Depremleri (Bölüm 3) Tarihte İstanbul Depremleri (Bölüm 2)
Bu bölüm çeşitli tarihi konulara yer verilecektir. İlk olarak zaman içerisinde bütün İstanbul'daki tarihi eserlin tahrib olmasına sebep olan "İstanbul Depremleri" yazısı verilmiştir.
© 2011-2019 | H.Veysel Güleryüz