Sultan Üçüncü Ahmet Duvar Çeşmesi Kitâbesi

Kitabe:

Çeşmesâr-ı din-ü devlet âb-rûy-i saltanat
Mâder-i zîşân-ı Sultan Ahmed Cem-asitân
Fî sebîl-illah bünyâd eyleyüb bu çeşmeyi

Oldu atşâna zülal-i lütufla rahat resân
Cûy-bâr-ı Kevserin gûyâ ayağıdır bu âb
Üsküdar-ı eyledi pür feyz mânend-i cinân

Teşnegân oldukca pür saz-ı sebu-yı arzu
Sâhib-ül hayrın duasıyla olur ratb-ül-lisân
Hızır-ı ferruh dem görünce Tâibâ târihini

Dedi dilcû çeşme-i âb-ı hayat oldu revan
1122

Anlamı:

Çeşme sahibi, din ve devletin, saltanatın yüzsuyu
İstender huylu Sultan Ahmet’in şerefli annesi
Allah yolunda bu çeşmeyi yaptırıp

Susamışlara tatlı suyu lütfederek onları rahatlığa eriştirdi
Kevser ırmağının sanki bir koldur bu su
Üsküdar’ı Cennet gibi çok bol suya kavuşturdu

Susamışlar testilerini suyla doldurmayı arzuladıkça
Hayır sahibinin duasıyla rahatlarlar
Mübarek Hızır’ın nefesini görünce ey Tâib tarihini

Dedi, gönülleri çeken çeşmeden hayat veren su aktı
1710

Sultan Üçüncü Ahmet Duvar Çeşmesi

Üsküdar’da Yeni Valide camisinin arka avlu kapısı yanında bulunmaktadır. Kesme taştan yapılmıştır. Haznesinin üstü kiremitle örtülüdür. Talik bir yazı ile üçer mısra'lık dört satıra hakkedilmiş olan kitabesi şu tarih beytiyle sonlandırılmaktadır:

Hızr-ı ferruh-dem görünce Taib'a tarihini
Dedi «dilcu çeşme-i ab-ı hayat oldu revan»
1122 (1710 M.)

Çeşmeyi yaptıran Sultan Üçüncü Ahmet, Sultan Dördüncü Mehmet’in oğludur. Çeşmeyi annesi Emetullah Gülnuş Valide Sultan’ın ruhu için 1122 (1710) tarihinde yaptırmıştır. Sltan Üçüncü Ahmet 1115 (1703) tarihinde tahta çıkmış, 1143 (1730) te ayrılarak 1149 (1736) yılında ölmüştür. Yenicami türbesinde gömülüdür.
Emetullah Gülnuş Valide Sultan, Sultan Dördüncü Mehmed'in baş kadını, Sultan İkinci Mustafa ile Sultan Üçüncü Ahmed'in anneleridir. Bu çeşme Emetullah Gülnuş Valide Sultan tarafından ya da onun için yaptırılan birçok hayır eserinden bindir.

Valide Sultan 1127'de ölmüş ve Üsküdar'da kendi adına yaptırılan caminin haziresindeki üstü açık türbesine defnedilmiştir. Bazı kaynaklarda Sultan Üçüncü Ahmed Çeşmesi olarak verilen bu çeşme, klasik tarzda kesme taştan yapılmıştır. Yalın silmeler cepheyi çerçevelemektedir. Üstte, silmenin altında üç buçuk satırlık kitabesi görülmektedir. Kartuşların aralarına çiçek motifleri yerleştirilmiştir. Kilit taşında bir kabara bulunan basık sivri kemerli nişin içindeki ayna taşında dalgalı kaşkemer motifi içinde bir rozet ve bir tepelik görülmektedir.
Sultan Üçüncü Ahmet, erdemli, üstubu güzel, şair, hattat ve hayırsever idi. Zamanında Prut nehri kıyısında Rus Çarı Deli Petro hezimete uğratılmış, Mora Yarımadası tamamen fethedilerek geri alınmış, İran’ın dörtte birine yakın yerleri zabt edilerek feth olunmuştur. Halit-ibni-Zeyit Eba Eyyüb-ül-ensari türbesine gümüş ve yüce kabirlerine sedeften şebekeler koydurmuştur. Üsküdar iskele meydanındaki çeşme ile Ayasofya’da Bab-ı hümayun karşısındaki tanınmış çeşmeyi de yaptırmıştır.

.

Fotograflar: H.Veysel Güleryüz

 _______________________________________________________________________________________