Işık yayan diyotlar (LED) günümüzde çok kullanılan devre elemanlarıdır ve kullanım alanı çok ilginç konuları da içermektedir. Elektronik Dünyası dergisinin 18 ve 19. sayılarında LED'ler hakkında geniş açıklamalar vardır. Sitemizin bu bölümünde ise sizlere LED'lere ait bir kaç uygulama örneği sunmaktayız.

CMOS tümleşik devreler ve Işık Yayan Diyotların (IYD=LED) gitgide ucuzlaması, bunlarla ilginç devreler yapılması kolaylığını ortaya koymaktadır Burada açıklaması yapılan iki devre yalnız eğlence için değil, devre elemanlarının tanıtılması ve nasıl çalıştıklarının öğrenilmesi yönünden de yararlı olacaktır.
Devrelerde kullanılan CMOS tümleşik devreleri, besleme kaynağı olan pilden çok az bir akım çektiğinden, ayrıca açıp-kapatma anahtarı kullanılmamaktadır. LED’lerin ışık yaymadıkları anlarda çektikleri akım yok denecek kadar az olmasından, piller çok uzun bir süre dayanacaklardır.
Burada yer alan devrelerden herhangi birinin ilk hareket anahtarına kısa bir süre basılıp bırakıldığında devre "kendi işlevini" yapacak ve sonra duracaktır.

YANIP-SÖNEN IŞIKLAR
Bunun için gerekli devre düzenlemesi Şekil 1'de görülmektedir. Burada kullanılan bir tek CMOS tümleşik devresi altı tane eviriciyi bulundurur. Bunlar devrenin çalışma süresini ve iki LED’in yanıp sönme aralığını belirlemektedir. İki küçük kırmızı LED kullanılarak düzenlenecek devre, örneğin oyuncak tren raylarının çeşitli yerlerinde kullanılabilir. LED’ler ayrı renklerde seçilerek diğer istenilen amaçlarda da kullanılabilir.
R2 ve R3 dirençleriyle C2 kondansatörü yanıp/sönme aralığını ve R1, C1 ise toplam çalışma süresini belirler. Verilen değerlerle yanıp/sönme saniyede iki kez ve çalışma süresi 20 saniye kadardır. Kondansatör değerlerinin değiştirilmesiyle bu süreler değiştirilebilir. Direnç değerlerinin azaltılması devrenin çalışmadığı zamanki sükûnet akımını arttıracağından bu yöntemle zamanın değiştirilmesi seçilmemelidir.

Şekil 1

PARÇA LİSTESİ
B1 : 9 Volt pil
C1 : 47uF / 10V elektrolitik
C2 : 47nF mercimek
C3 : 470nF / 10V
D1 : 1N914 veya 1N4148 diyot
IC1  :  MC14069 (4069) tümleşik devresi
LED1, LED2 : Işık yayan diyot (çeşitli renklerde olabilir)
R1 : 1 M Ohm
R2, R4 : 10 M Ohm
R3 :4,7M Ohm
S1 : Normalde açık basmalı anahtar (buton)

YANIP-SÖNEN TEK LED
Değişik sürelerle çakan bir LED’li devre, Şekil 2'de görüldüğü gibi düzenlenebilir. C1'deki gerilimin değeri çakma aralıklarını belirtmektedir. Basmalı anahtara basıldığında C1 kondansatörü 9 Volt'a kadar dolar ve LED çabucak yanar-söner. Gerilim R1'den boşalırken diyodun çakma aralıklarının süresi azalır. C1'deki gerilim 4,5 Volt'a düşünce osilatörün çalışması durur ve LED söner. Çakma aralıkları R2, R3, R4, R5 dirençleri ile C2 kondansatörünün değerine bağlıdır. C1 kondansatörü ile R1 köprüleme direncinin değerleri çalışma süresini belirler.

Şekil 2

PARÇA LİSTESİ
B1 : 9 Volt pil
C1 : 100uF / 10V elektrolitik
C2 :4,7uF / 10V elektrolitik
D1 :1N914 veya 1N4148 diyot
LFD1 : Işık yayan diyot (çeşitli renklerde olabilir)
R1 : 10M Ohm
R2 : 100 k Ohm
R3 : 470k Ohm
R4 : 10 k Ohm
R5 : 3,3 M Ohm
S1 : Normalde açık basmalı anahtar (buton)

Not: Bu yazı Elektronik Dünyası dergimizin Cilt 10 / Sayı 3 Sayfa 5-8 'den düzeltilerek alınmıştır.

NOT: Yazının devamını görmek için buraya tıklayın.

© 2011 | H.Veysel Güleryüz